cf68 ‘Vàng xanh’ trên đỉnh non ngàn
Đăng ngày:
Ấm no nhờ “vàng xanh” Nửa đầu năm 2024: Xuất khẩu 'vàng xanh' ghi nhận tăng trưởng 2 con số Phú Thọ: Để cây chè trên đất Thanh Ba thực sự là 'vàng xanh' Với khí hậu nhiệt đới gió mùa tốt cho cây trồng phát triển, Việt Nam không thiếu những vùng chè cổ thụ với những cây chè quý hàng trăm năm tuổi. Những cây chè cổ thụ trên đỉnh non ngàn được ví như “vàng xanh” của bà con đồng bào dân tộc thiểu số nhờ những giá trị quý giá hiếm sản phẩm nào có được. Suối Giàng là một xã vùng cao thuộc huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái. Nằm trên độ cao gần 1.400 m, Suối Giàng được ví như Sa Pa, Tam Đảo, Đà Lạt bởi khí hậu trong lành, mát mẻ quanh năm. Tuy nhiên, du khách đến với Suối Giàng không phải để nghỉ dưỡng mà chủ yếu để được thưởng thức thứ chè đặc sản mang tên shan tuyết từ những cây chè cổ thụ hàng trăm năm tuổi. tỉnh Yên Bái ngược dốc đi lên, vòng quanh các vách đá hiểm trở và rừng nguyên sinh, xã Suối Giàng hiện ra với bạt ngàn màu xanh của chè, thấp thoáng bóng những chàng trai, cô gái Mông váy xòe hoa, đeo lù cở trèo trên những cây chè, đôi tay thoăn thoắt, nhẹ nhàng ngắt từng búp chè để không làm mất lớp tuyết trắng phủ bên trên. Người làng kể lại, từ thuở chưa có sự sống, có một nàng tiên bay khắp thế gian gieo hạt sự sống, đến vùng núi cao này, hạt giống đã hết, chỉ còn vài hạt thuốc quý, nàng bèn rắc xuống. Chẳng bao lâu sau, những hạt ấy nảy mầm và mọc thành cây xanh tốt với tán cây rộng, lá xanh ngắt, còn búp cây ngậm sương trắng như tuyết. Từ đó, người ta tin rằng, giống chè này quý giá như một vị thuốc và là báu vật của người Mông ở Suối Giàng. Hiện nay, Suối Giàng có khoảng 293 ha chè shan tuyết cổ thụ trên 200 năm tuổi. Chè shan tuyết càng già càng quý, càng nhiều tuyết trắng thì tính dược liệu càng mạnh. Do vị trí địa lý và thời tiết nên cây chè shan tuyết ở Suối Giàng không bao giờ bị sâu bệnh. Cư dân sống ở Suối Giàng 98% là người Mông, từ lâu, cây chè shan tuyết đã giúp người dân nơi đây ổn định cuộc sống, xóa đói, giảm nghèo. Chè shan tuyết vừa là niềm tự hào vừa là nguồn thu nhập chính của các hộ gia đình đồng bào Mông ở Suối Giàng. Dành tình yêu đặc biệt với chè cổ thụ Suối Giàng, nghệ nhân Đào Đức Hiếu đã quyết tâm rời Hà Nội lặn lội đến vùng núi cao Suối Giàng để nghiên cứu về dòng chè shan tuyết cổ thụ. Sau hơn 20 năm gắn bó, anh ấp ủ giấc mơ mang chè Việt vươn ra thế giới với một tâm thế mới. Nghệ nhân Đào Đức Hiếu cho biết, người Nhật đã từng đánh giá rằng, trà shan tuyết cổ thụ Suối Giàng có những tiêu chuẩn còn hơn cả Nhật Bản, nó còn đạt đến độ “hoàn toàn thiên nhiên” nhờ đặc tính của khí hậu, của thổ nhưỡng, vị trí và độ cao. Đây cũng chính là một lợi thế giúp sản phẩm vượt qua những đợt kiểm tra khắt khe nhất của các nước trên thế giới. Đây là những thuận lợi của chè shan tuyết Suối Giàng khi phân phối và lan tỏa sản phẩm. Đặc biệt, với thương hiệu chè Sugi Tea do Đào Đức Hiếu sáng lập, sản xuất chè shan tuyết không sử dụng các chất hóa học như phân hóa học, thuốc trừ sâu hay thuốc trừ cỏ, quá trình chế biến bảo đảm quy trình vệ sinh an toàn thực phẩm, mô hình sản xuất chè hữu cơ của Sugi Tea đã góp phần bảo vệ môi trường tự nhiên, cân bằng hệ sinh thái tự nhiên. Điều này không chỉ đem lại nguồn lợi kinh tế do chất lượng tuyệt hảo của chè, mà còn giúp người dân thu lợi từ du lịch trước mảnh đất được coi là cái nôi của cây chè cổ thụ. Để khai thác tối đa nét tinh hoa của sản phẩm, tháng 9/2019, anh Đào Đức Hiếu đã thiết kế, xây dựng Không gian văn hóa trà Suối Giàng với mong muốn phát triển giá trị của chè Suối Giàng gắn với xuất khẩu, phát triển du lịch, gia tăng kinh tế, tạo công ăn việc làm cho bà con người Mông. Không gian văn hóa được thiết kế đơn giản, theo đúng bản sắc văn hóa người Mông, tạo cảm giác gần gũi, thân thiện và thư thái. Từ bộ dụng cụ uống trà cho đến từng chén trà ở đây đều toát lên sự cầu toàn và trân trọng khách thưởng trà. Có được sản phẩm rồi, nghệ nhân Đào Đức Hiếu còn khéo léo muốn kể câu chuyện văn hoá ẩn sau những họa tiết của bao bì. Đó là lý do mỗi hộp chè Suối Giàng đều có một lá cờ đỏ sao vàng và một dòng chữ là “Teabrand in Vietnam”. Đây là cách để chè Suối Giàng truyền tải được thông điệp của văn hóa, truyền tải thông điệp của những giá trị Việt không đơn thuần chỉ là một sản phẩm nông nghiệp mà ở đó còn có câu chuyện tự hào Từ sản phẩm của một vùng đất nghèo, bằng chính chất lượng và giá trị và tâm huyết của những người nặng lòng với chè, năm 2021, 4 sản phẩm của HTX hệ sinh thái du lịch Suối Giàng gồm Đại lão Vương trà - Hoàng trà Suối Giàng, Đại lão Vương trà - Hồng trà Suối Giàng, Đại lão Vương trà - Bạch trà Suối Giàng, Đại lão Vương trà - Diệp trà Suối Giàng đã vinh dự nhận chứng nhận OCOP 4 sao, là phần thưởng cho sự nỗ lực không ngừng của những người làm chè trên đỉnh núi. Hiện nay, sản phẩm đang trên lộ trình phấn đấu lên 5 sao, có chứng nhận ECOCERT, tiêu chuẩn ORGANIC của châu Âu, có chỉ dẫn địa lý, có mã số vùng trồng, có ISO trong sản xuất…, tức là đã có “giấy thông hành” đi ra được 26 nước trên thế giới. Xu hướng của thế giới là hữu cơ, sản xuất xanh, tiêu chuẩn xanh nên sản phẩm chè Suối Giàng đã đáp ứng tốt các yêu cầu này. Chè shan tuyết Suối Giàng hiện nay ngoài kênh phân phối truyền thống đã tham gia các kênh như trải nghiệm khách hàng, thương mại điện tử trong nước và xuyên biên giới, hay đưa vào khách sạn 5 sao, hệ thống sân bay… để thúc đẩy tiêu thụ. HTX hệ sinh thái du lịch Suối Giàng còn đưa sản phẩm tham gia các hệ thống sàn thương mại điện tử quốc tế như là Alibaba.com và Amazon. Dù sản lượng tiêu thụ chưa được nhiều nhưng việc có mặt trên các sàn quốc tế uy tín này là cơ hội để quảng bá và đưa sản phẩm ra thế giới. Nếu như chè Suối Giàng là lá chè shan quý giá sạch tuyệt đối trên đỉnh núi cao thì vùng chè Thái Nguyên lại là vùng đất nổi danh với cây chè và sản phẩm chè xanh truyền thống, trong đó có nhiều sản phẩm được trồng bằng chính đôi bàn tay tảo tần sớm khuya của không ít bà con đồng bào dân tộc đã gắn bó cả đời mình với cây chè. Tích lũy tinh túy của đất trời, hấp thụ sương lành, nắng mai và khí thiêng của vùng đất trung du miền núi, qua bàn tay tâm huyết kinh nghiệm, chắt chiu nắng, gió, sương mai của những nghệ nhân làm chè, sản phẩm trà xanh của Thái Nguyên đang khẳng định vị trí trong lòng người tiêu dùng trong và ngoài nước. Nghệ nhân văn hoá trà Việt Vũ Thị Thương Huyền - Giám đốc HTX Chè Thịnh An - thị trấn Sông Cầu - Đồng Hỷ - Thái Nguyên - cho biết, quyết tâm xây dựng sản phẩm sạch để chinh phục người tiêu dùng, ròng rã 5 năm qua, HTX Chè Thịnh An đã nỗ lực bắt tay xây dựng sản phẩm. Có sẵn kiến thức từ cái nôi của vùng “đất chè”, HTX không khó để sản xuất ra sản phẩm chất lượng. Chè Thịnh An mang trọn những nét đặc trưng vốn có của chè Sông Cầu - Thái Nguyên với sự tổng hòa của chất đất, cái nắng, chút sương mai của vùng trung du Bắc bộ nên có vị đậm, chát nhẹ, dịu ngọt với nước chè màu vàng hổ phách. Chén chè thơm ngon mang đậm phong vị đất trời Tây Bắc, bảo đảm chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm khi đến tay người tiêu dùng cả nước. Sông Cầu cũng là địa phương vùng đồng bào dân tộc thiểu số và không ít bà con đồng bào tham gia trồng chè. Đây là nguồn sinh kế đáng kể của bà con. Sản phẩm “Chè Thịnh An Thượng hạng” hiện là sản phẩm cao cấp của Hợp tác xã Chè Thịnh An, được thu hái từ phần búp non nhất và chứa nhiều hàm lượng dưỡng chất tinh tuý nhất của búp chè từ giống chè LDP1 và trung du được trồng trên vùng đất chè của thị trấn Sông Cầu. Quy trình tổng thể chế biến chè nói chung đều trải qua các bước: làm héo, diệt men, vò, sao khô và lên hương nhưng riêng sản phẩm chè Thịnh An Thượng hạng lại có yêu cầu về kỹ thuật cao, đòi hỏi về người thu hái, chế biến phải kỳ công, cẩn thận, tỉ mỉ, tinh tế, trau chuốt, có thâm niên và kinh nghiệm làm chè lâu đời vì búp chè rất nhỏ và non dễ gãy vụn. Sản phẩm khi hoàn thiện có màu xanh đen đặc trưng, cánh chè xoăn chặt, nhỏ gọn và mùi thơm cốm, chè ngậy, dầy vị, ngọt dịu. Có được sản phẩm chất lượng đã khó, nhưng điều làm nên “linh hồn” của sản phẩm chè Thịnh An chính là câu chuyện văn hoá gói gọn đằng sau những búp chè thơm thảo. Nghệ nhân văn hóa trà Việt Vũ Thị Thương Huyền nói, nói đến sản phẩm chè Thịnh An là nói đến câu chuyện đằng sau và nếu truyền tải tốt, sản phẩm sẽ không chỉ là sản phẩm đơn thuần mà nó là câu chuyện của hồn quê, của giọt mồ hôi mặn chát, những đôi bàn tay chai sần một nắng, hai sương của nghệ nhân làm nên sản phẩm… Hiện nay, mỗi năm, HTX Chè Thịnh An đón nhiều đoàn khách đến từ Thái Nguyên để thăm quan vùng trồng chè, cách sản xuất chè. Câu chuyện mà HTX Chè Thịnh An kể với du khách chính là câu chuyện bắt nguồn từ những ngày xa xưa, khi nông trường chè Sông Cầu chuyên sản xuất chè công nghiệp, xuất khẩu hàng container đi nước ngoài. Đến hiện nay, khi người làm chè quay về với sản phẩm truyền thống, với quy mô nhỏ, quy trình sản xuất sạch với những câu chuyện tinh tế về sản phẩm chè. Không chỉ sản xuất ra các sản phẩm chất lượng, những con người tâm huyết với cây chè còn đang ngày đêm nỗ lực truyền lại tình yêu sản phẩm đến với các thế hệ trẻ. Hiện nay, HTX Hệ sinh thái du lịch Suối Giàng đang triển khai những lớp học miễn phí cho trẻ em để những câu chuyện về sản phẩm thấm dần vào những đứa trẻ vùng cao từ khi còn thơ bé. Từ đó, chè sẽ không đơn thuần chỉ là một sản phẩm để thương mại mà nó còn là câu chuyện của văn hóa. Trẻ em ở trên đỉnh núi được học về chè, hiểu về chè và biết được thế mạnh và văn hoá của vùng đất nơi mình sinh ra và trưởng thành. “Để thay đổi tư duy làm chè của người Mông bản địa, cách hay nhất là truyền dạy cho những người trẻ, người trong độ tuổi lao động, để sau khi học xong, mỗi học viên là những tuyên truyền viên về cách làm chè sạch, chè hữu cơ cho chính gia đình mình”, anh Hiếu nói. Cứ như vậy, câu chuyện được kéo dài từ chuyện búp chè, giờ có thêm cả du lịch. Nhiều người đến Suối Giàng để chiêm ngưỡng cây chè cổ thụ, để săn mây và thậm chí chữa lành. Bà con Suối Giàng vừa làm chè, vừa mở cửa đón du khách, ấy cũng là lúc sản phẩm được biết đến nhiều hơn. Bà con có thu nhập nên không còn phải rời bỏ mảnh đất họ sinh sống để đi làm việc khác. Họ có thể có sinh kế ở tại nơi họ sinh ra và lớn lên. Đây là những thứ anh Hiếu đang nỗ lực và khát vọng mỗi ngày. Từ sản phẩm của những vùng đất nghèo nơi non cao, bằng chính chất lượng và giá trị, các sản phẩm chè đã tìm được hướng tiêu thụ tốt, không chỉ tạo việc làm, nâng cao nhận thức của bà con đồng bào dân tộc thiểu số mà còn mang câu chuyện về văn hóa núi rừng, văn hóa Việt Nam ra thế giới. Ảnh: HTX hệ sinh thái du lịch Suối Giàng, HTX Chè Thịnh An
Từ trung tâm huyện Văn Chấn,
thương hiệu quốc gia.
Phương Lan、Đồ họa: Ngọc Lan